Art About

Roze en Porselein

Vertaling van het toneelstuk “Porcelain and Pink”, geschreven door F. Scott Fitzgerald en bewerkt, vertaald en voorzien van illustraties door Ayal Pinkus.
Een benedenkamer in een vakantievilla.

Langs de rand van het plafond hangt in de volle breedte behang met daarop een visser met een berg netten voor zich en een schip in een scharlakenrode zee, een tafereel dat zich meerdere keren herhaalt.

Het behang is niet van belang voor dit verhaal, maar om eerlijk te zijn fascineert het me.

Ik zou eindeloos kunnen doorgaan, maar ik word afgeleid door een van twee dingen in de kamer — een blauwe porseleinen badkuip.

Het is een knettergek ding.

Het is een klein ding, ook. Het heeft een hoge wand en het staat op zijn poten alsof het elk moment kan springen, maar, ontmoedigd door zijn korte pootjes, heeft het zich neergelegd bij zijn plek in het interieur, waar het koppig elke gebruiker ervan weerhoudt zijn of haar benen te strekken.

En dat brengt ons bij het tweede element in deze ruimte:

Het is een meisje — duidelijk een uitstulpsel van de badkuip; alleen haar keel en hoofd — mooie meisjes hebben kelen in plaats van nekken — en de suggestie van een schouder steken uit. De eerste tien minuten zullen de toeschouwers zich afvragen of ze echt naakt is, of dat ze alleen maar doet alsof.

Haar naam Julie is JULIE MARVIS.

Aan de trotse manier waarop ze rechtop zit kunnen we zien dat ze niet lang is en dat ze een goede houding heeft.

Haar bovenlip krult omhoog als een paashaas wanneer ze glimlacht.

Ze is bijna twintig.

Nog een ding — rechts boven de badkuip is een raam.

Het is een smal raam en het heeft een breed kozijn; er komt veel zonlicht door het raam, maar het is zo geplaatst dat niemand die van buiten naar binnen kijkt de badkuip kan zien.

Begin je al te vermoeden hoe het verhaal zal gaan?

Het stuk begint, heel conventioneel, met een lied. Maar om het publiek niet al te veel te vervelen, laten we alleen de laatse verzen horen:

 
avatar head
(Julie, in een luchtige soprano—enthusiastico)
Caesar de kat
Die ging eens op pad,
Oh die arme kip-pen
Ze schreeuwden het uit
ze wilden er uit
Ik ging naar het kabaal,
hij gaf me een haal
en dat is het ver-haal.
Tijdens het luide applaus dat volgt zwaait Julie bescheiden met haar armen en maakt ze golven in het water — tenminste, dat nemen we aan.

Dan opent er een deur aan de linkerzijde en komt Lois LOIS MARVIS binnen, aangekleed, maar met kleding en handdoek in haar armen.

Lois is een jaar ouder dan Julie en ze heeft een bijna identieke gezicht en stem, maar haar kleding en uitdrukking verraden haar conservatieve houding.

Ja, je hebt het goed geraden.

Dit verhaal gaat over een persoonsverwisseling; inderdaad, een aloud en veel te vaak gebruikt verhaalelement.

 
avatar head
(Julie, verrast) Oh, sorry. Ik wist niet dat jij er ook was. Oh, hallo. Ik geef een klein concertje —
 
avatar head
(Lois, onderbreekt haar) Waarom had je de deur niet op slot gedaan?
 
avatar head
Heb ik dat niet gedaan?
 
avatar head
Duidelijk niet. Of dacht je dat ik dwars door de deur gelopen was?
 
avatar head
Ik dacht dat je het slot met een haarspeld geopend had, lief.
 
avatar head
Je bent zo roekeloos.
 
avatar head
Nee hoor. Ik ben zo blij als de hond van de slager en ik geef een klein concertje.
 
avatar head
(Ernstig) Gedraag je eens als een volwassene!
 
avatar head
(Zwaait haar roze arm door de kamer) De muren reflecteren het geluid, snap je? Dat is waarom zingen in een badkamer zo leuk is. Je krijgt een fantastisch mooi geluid. Zal ik het laten horen?
 
avatar head
Ik wou dat je opschoot. Ik moet in bad.
 
avatar head
(Schudt haar hoofd bedenkelijk) Ik ga me niet haasten. Dit is nu mijn koninkrijk, mijn Godin.
 
avatar head
Waarom noem je mij een Godin?
 
avatar head
Omdat alles aan jou oh zo perfect is. Verander alsjeblieft niet!
 
avatar head
Hoe lang gaat dit nog duren?
 
avatar head
(Denkt even na) Niet minder dan vijftien maar ook niet meer dan vijfentwintig minuten.
 
avatar head
Zou je het tien minuten willen maken om mij een plezier te doen?
 
avatar head
(Haalt herinneringen op) Oh, Godin, weet je nog die ene koude dag in januari toen ene Julie, die beroemd was om haar paashaasglimlach, hier kwam en er nog heel weinig warm water was, net genoeg om een bad te vullen voor het lieve kleine meisje.
 
avatar head
En weet je nog toen hoe haar gemene zus in bad ging, waardoor zielige Julie zich moest wassen met koud water? Weet je dat nog?
 
avatar head
(Ongeduldig) Dus je wil niet opschieten?
 
avatar head
Waarom zou ik?
 
avatar head
Ik heb een date.
 
avatar head
Hier? In dit huis?
 
avatar head
Gaat je niks aan.
Julie haalt haar schouders op, badwater klotst.
 
avatar head
Okay, prima.
 
avatar head
Oh, jeetje nog aan toe! Ja! Ik heb een date hier in huis — soort van.
 
avatar head
Soort van?
 
avatar head
Hij komt niet binnen. Hij roept me en dan gaan we wandelen.
 
avatar head
(Fronst haar wenkbrauwen) Oh, nu wordt alles duidelijk. Het is die literatuur-vreter, Mr. Calkins. Ik dacht dat je ma beloofd had hem niet uit te nodigen.
 
avatar head
(Wanhopig) Ze is gek. Ze verafschuwt hem omdat hij net uit een scheiding komt. Ze heeft natuurlijk meer levenservaring dan ik, maar —
 
avatar head
(Verstandig) Laat haar je niet voor de gek houden! Ervaring is niks waard, alle oude mensen hebben er te veel van.
 
avatar head
Ik vind hem leuk. We praten veel over literatuur.
 
avatar head
Oh, dat is waarom er zo veel dikke boeken door het huis slingeren de laatste tijd.
 
avatar head
Ik mag ze van hem lenen.
 
avatar head
Tja, je moet inderdaad wel het spelletje met hem meespelen. Doe in Rome zoals de Romeinen. Maar ik heb het gehad met boeken. Ik ben nu helemaal volleerd.
 
avatar head
Je bent niet erg consistent — vorige zomer las je elke dag.
 
avatar head
Als ik altijd consistent zou moeten blijven, dan zou ik nog steeds warme melk uit een fles drinken.
 
avatar head
Ja, en waarschijnlijk uit mijn fles. Maar ik vind hem gewoon leuk.
 
avatar head
Ik heb hem nooit ontmoet.
 
avatar head
Wil je nou alsjeblieft opschieten?
 
avatar head
Ja.
 
avatar head
(Na een korte pauze) Ik wacht eerst tot het water afgekoeld is, en dan schenk ik weer heet water bij.
 
avatar head
(Sarcastisch) Heel interessant!
 
avatar head
Weet je nog toen we regelmatig “zeepo” speelden?
 
avatar head
Ja — en we waren toen tien jaar oud. Nu ik er over nadenk, ben ik verrast dat je het niet nog steeds speelt.
 
avatar head
Dat doe ik wel. Ik ga zo beginnen.
 
avatar head
Stom spel.
 
avatar head
(Warme stem) Nee hoor. Je wordt er heerlijk rustig van. Ik durf te wedden dat je vergeten bent hoe het gaat.
 
avatar head
(Uitdagend) Nee hoor! Je — vult het bad met zeepschuim en dan ga je op het randje zitten en dan glijd je naar beneden.
 
avatar head
(Schudt haar hoofd) Huh! Dat is niet alles. Je moet naar beneden glijden zonder dat je handen of voeten iets aanraken —
 
avatar head
(Ongeduldig) Oh, Hemeltje! Wat kan mij dat nou schelen. Ik wou dat we hier niet meer kwamen in de zomer, of anders dat we een huis kregen met twee badkamers.
 
avatar head
Je kan je ook schoonspuiten met de tuinslang—
 
avatar head
Oh, hou op!
 
avatar head
(Terloops) Laat je handdoek achter.
 
avatar head
Wat?
 
avatar head
Laat je handdoek hier wanneer je weggaat.
 
avatar head
Deze handdoek?
 
avatar head
(Zoetjes) Ja. Ik ben mijn badhanddoek vergeten.
 
avatar head
(Kijkt voor het eerst rond) Idioot! Je hebt zelfs geen badjas bij je!
 
avatar head
(Kijkt ook rond) Nu je het zegt.
 
avatar head
(Begint iets te vermoeden) Hoe ben je hier gekomen?
 
avatar head
(Lacht) Blijkbaar ben ik — ben ik hier naartoe geslopen. Een witte gedaante — die zich langs de trap naar beneden schiedde en —
 
avatar head
(Gechoqueerd) Jij kleine boef. Heb je dan helemaal geen trots en zelfrespect?
 
avatar head
Heel veel van beide. Wat ik deed bewijst dat juist. Ik zag er prachtig uit, al zeg ik het zelf. Ik zie er wel mooi uit in mijn natuurlijke staat.
 
avatar head
Jij —
 
avatar head
(Denkt hardop) Ik wou dat niemand kleren droeg. Misschien was dat ook zo toen we nog oermensen waren en zo.
 
avatar head
Je bent een —
 
avatar head
Vannacht droomde ik dat we in een kerk waren en dat een klein jongetje een magneet bij zich had dat kleding aantrok.
 
avatar head
Hij trok de kleren van ieders lijf. Iedereen was in paniek. Mensen huilden en gilden en deden alsof ze hun huid voor de eerste keer zagen.
 
avatar head
Alleen, het kon mij niks schelen.

Dus lachte ik maar.

Ik moest met de collecte rondgaan omdat niemand anders durfde.

 
avatar head
(Is gestopt met luisteren naar het geraaskal) Vertel je me nu dat als ik niet gekomen was je weer naar je kamer teruggerend zou zijn—naakt?
 
avatar head
Au naturel is zo veel mooier.
 
avatar head
En wat als er mensen in de woonkamer hadden gezeten.
 
avatar head
Tot nu toe is dat nooit gebeurd.
 
avatar head
Tot nu toe! Mijn God! Hoe lang —
 
avatar head
Trouwens, meestal heb ik wel een handdoek bij me, hoor.
 
avatar head
(Volledig ondersteboven) Je verdient een pak slaag. Ik hoop dat je betrapt wordt. Ik hoop dat er een dozijn dominees in de woonkamer zitten wanneer jij naar buiten komt — en hun vrouwen, en hun dochters.
 
avatar head
Er zou niet genoeg plek zijn in onze woonkamer voor al die mensen, slimpie.
 
avatar head
Okay. Je hebt je —blote billen gebrand, en moet nu op de blaren zitten.
Lois stapt resoluut richting de deur.
 
avatar head
(Gealarmeerd) Hey! Hey! De badjas kan me niet schelen maar ik wil wel dat handdoek! Ik kan me niet drogen met een zeepje en een washandje.
 
avatar head
(Koppig) Misbaksel. Verzin zelf maar hoe je jezelf opdroogt. Voor mijn part rol je over de vloer zoals alle dieren zonder kleren doen.
 
avatar head
(Zelfingenomen) Prima. Eruit jij!
 
avatar head
(Hooghartig) Huh!
Julie draait de koudwaterkraan open en met haar hand richt ze de waterstraal rechtstreeks naar Lois

Lois trekt zich vlug terug en slaat de deur achter zich dicht.

Julie lacht en draait de koudwaterkraan weer dicht.

 
avatar head
(Zingend) Wanneer een man in pak
het meisje van zijn dromen ontmoet.
Onder de luchtblauwe hemel
Haar Perfecte glimlach
Haar gracieuze stijl
De dom da-de-dom op een dag—
Ze begint te fluiten en leunt vooruit om de kranen open te draaien, maar reageert verschrikt wanneer ze drie luide knallen hoort in de waterpijpleidingen. Dan is het even stil — en zet ze haar mond voor het uiteinde van de kraan, alsof het een ouderwetse telefoon is.
 
avatar head
Hallo! (Geen antwoord) Ben jij een loodgieter? (Geen antwoord) Ben je van het Waterschap? (Een hele luide, holle knal)
 
avatar head
Wat wil je? (Geen antwoord) Volgens mij ben jij een spook. Is dat zo? (Geen antwoord) Nou, stop dan met knallen.
Ze draait de warmwaterkraan open. Er komt geen water uit. Weer zet ze haar mond bij de kraan.
 
avatar head
Als je een loodgieter bent, dan is dat een gemene truc. Doe het water weer aan, wees eens lief. (Twee luide, holle knallen) Spreek me niet tegen! Ik wil water — water! Water!
In het raam verschijnt het hoofd van een jongeman Young Man — een gezicht met een dun snorretje en vriendelijke ogen. Starende ogen. Maar de ogen zien niets anders dan de vissers op het behang met hun visnetten en scharlakenrode zee. Dit zet hem aan tot spreken.
 
avatar head
(Jongeman) Viel er iemand flauw?
 
avatar head
(Julie, zit recht op, verschrikt, en is ineens één en al oor) Alle katten nogaantoe!
 
avatar head
(behulpzaam) Poezen houden niet van water.
 
avatar head
Poezen! Wie had het hier over poezen!
 
avatar head
Jij had het over katten.
 
avatar head
(gedecideerd) Niet waar!
 
avatar head
We hebben het er later nog wel over. Ben je klaar om te gaan? Of ben je nog steeds bang dat iedereen over ons gaat roddelen als ze ons samen zien?
 
avatar head
(glimlach) Of ze zouden roddelen? Het zou een ietsje meer worden dan een roddel. Meer een enorm schandaal.
 
avatar head
Nou nou, dat is wat sterk uitgedrukt. Je familie zou een beetje ontstemd reageren — maar brave mensen vinden bijna niks kunnen. Het zou niemand opvallen, op misschien een paar oude dames na. Kom, laten we gaan.
 
avatar head
Je hebt geen idee waar je om vraagt.
 
avatar head
Denk je dat er een menigte achter ons aan zou komen?
 
avatar head
Een menigte? Er zou elk uur een hele trein vol mensen uit Amsterdam aankomen om ons te volgen.
 
avatar head
Zeg, ben jij het huis aan het schoonmaken of zo?
 
avatar head
Hoe bedoel je?
 
avatar head
Er hangen geen schilderijen aan de muur.
 
avatar head
Nou, er hangen nooit schilderijen aan de muren van deze kamer.
 
avatar head
Dat is vreemd. Nooit gehoord van een kamer zonder schilderijen of iets anders aan de muur.
 
avatar head
Er is hier zelfs geen meubilair.
 
avatar head
Vreemd huis hebben jullie, zeg.
 
avatar head
Hangt er van af hoe je er naar bekijkt.
 
avatar head
(sentimenteel) Het is heerlijk om zo met je te praten — wanneer je alleen maar een stem bent. Ik ben nu even best blij dat ik je niet kan zien.
 
avatar head
(dankbaar) Nou. Anders ik wel.
 
avatar head
Wat voor kleur heb je aan?
 
avatar head
(bekijkt haar schouders kritisch) Het is een eh, een wit soort roze.
 
avatar head
Staat het je goed?
 
avatar head
Heel erg. Het is — het is oud. Ik heb het al heel lang.
 
avatar head
Ik dacht dat je een hekel had aan oude kleren.
 
avatar head
Dat heb ik ook, maar dit was een verjaardagskado en ik moet het wel dragen, ik heb geen keus.
 
avatar head
Roze-achtig wit. Nou, ik durf te wedden dat het je beeldig staat. Is het op dit moment in de mode?
 
avatar head
Het is tijdloos. Een heel simpel, klassiek model.
 
avatar head
En je stem! Zo prachtig. En de echo van je stem is ook zo mooi.
 
avatar head
Soms sluit ik mijn ogen en dan zie ik jou op een onbewoond eiland. Je roept naar mij, en ik zwem naar je toe, duik door de golven terwijl jij daar staat en roept en het water zich om jou heen naar alle kanten uitstrekt tot over de horizon —
De zeep glipt van het badrand en plonst in het water.

Young Man knippert met zijn ogen.

 
avatar head
Wat was dat? Hoorde ik dat goed?
 
avatar head
Ja — eh, jij — je bent heel dichterlijk, toch?
 
avatar head
(dromerig) Nee. Ik doe alleen aan proza. Maar ik dicht wanneer ik opgewonden ben.
 
avatar head
(mompelend) Opgewonden standje —
 
avatar head
Ik heb wel altijd gehouden van de dichtkunst. Tot op de dag van vandaag herinner ik me nog het eerste gedicht dat ik uit mijn hoofd moest leren. Het heette “Evangeline.”
 
avatar head
Da's een leugen.
 
avatar head
Zei ik “Evangeline”? Ik bedoelde “Bepantserd skelet.”
 
avatar head
Ik ben maar een ordinair wijf. Maar ik kan me mijn eerste gedicht ook nog wel herinneren. Het had een vers:
 
avatar head
“Parker en Davis
Zitten op een hek
En proberen een euro te maken
van vijftien cent.“

 
avatar head
(gretig) Begin je te houden van literatuur?
 
avatar head
Als het niet al te oud, te ingewikkeld of te deprimerend is. Net als met mensen. Die heb ik ook liever niet al te oud, te ingewikkeld of te deprimerend.
 
avatar head
Ik heb natuurlijk heel, heel veel gelezen. Je vertelde me gisteravond dat je een groot fan was van Walter Scott.
 
avatar head
(overpeinzend) Scott? Even denken. Ja, ik heb inderdaad “Ivanhoe” gelezen en “De Laatste Der Mohicanen.”
 
avatar head
Dat is geschreven door Cooper.
 
avatar head
(boos) “Ivanhoe”? Je bent gek! Ik zou het moeten weten, want ik heb het gelezen.
 
avatar head
“De Laatste der Mohicanen” is geschreven door Cooper.
 
avatar head
Wat kan mij dat nou schelen! Ik houd van O. Henry. Geen idee hoe hij in hemelsnaam heeft kunnen schrijven. Hij schreef de meeste verhalen in de gevangenis. “De Ballade van de Reading Gevangenis” verzon hij in de gevangenis.
 
avatar head
(bijt op zijn lip) Literatuur — literatuur! Het heeft zo veel voor me betekend.
 
avatar head
Nou, zoals Gaby Deslys tegen Meneer Bergson zei, met mijn uiterlijk en jouw goed stel hersens is er niks dat we niet zouden kunnen doen.
 
avatar head
(lachend) Je bent moeilijk bij te benen, zeg. De ene dag ben je super-aardig, en een dag later ben je chagrijnig. Als ik je niet zo good doorhad —
 
avatar head
(ongeduldig) Oh, je bent zeker zo iemand die mensen kan lezen zeker. In een blikopslag een mening vormen over iemand en dan vervolgens doen alsof je alles over die persoon weet. Ik haat dat soort mensen.
 
avatar head
Ik beweer zeker niet dat ik je doorheb. Integendeel! Ik moet toegeven dat jij een absoluut mysterie blijft voor mij.
 
avatar head
Er zijn maar twee mysterieuze mensen geweest.
 
avatar head
Wie dan?
 
avatar head
De Man Met Het Ijzeren Masker, en die vent die de hele tijd “ug uh-glug uh-glug uh-glug” zegt wanneer een telefoonlijn bezet is.
 
avatar head
Je bent een mysterieuze vrouw, ik hou van je. Je bent mooi, intelligent, deugdzaam, en dat is zo'n zeldzame combinatie...
 
avatar head
Je bent geschiedkundige. Zijn er beroemde badkuipen uit het verleden? Volgens mij zijn ze zwaar over het hoofd gezien.
 
avatar head
Badkuipen! Eens kijken. Nou, Agamemnon werd doodgestoken in zijn badkuip. En Charlotte Corday stak Marat dood in zijn badkuip.
 
avatar head
(zuchtend) Dat is lang geleden! Er is niks nieuws onder de zon, toch?

Gisteren vond ik bladmuziek voor een musical die minstens twintig jaar oud was; de titel was nog op de ouderwetse manier gespeld.

 
avatar head
Ik haat moderne dans. Oh Lois, Ik wou zo graag dat ik je kon zien. Lois, alsjeblieft, kom naar het raam en laat me je zien.
Er komt een luide knal uit de waterleiding en plotseling stroomt er water uit de nog steeds geopende kraan.

Julie draait de kraan vlug dicht.

 
avatar head
(verbaasd) Wat was dat?
 
avatar head
(ingenieus) Ik hoorde ook iets.
 
avatar head
Klonk als stromend water.
 
avatar head
Daar leek het inderdaad op, of niet?

Nou, ik zal het maar verklappen; ik was de goudviskom aan het bijvullen.

 
avatar head
(nog steeds verbaasd) Wat was die luide knal dan?
 
avatar head
Een van de goudvissen hapte naar me met zijn gouden kaken.
 
avatar head
(nu resoluut) Lois, ik hou van je. Ik ben niet een mundaine man, ik ben een doorzetter —
 
avatar head
(ineens geïnteresseerd) Oh, okay, dat klinkt interessant!
 
avatar head
— ik zet altijd door. Lois, Ik wil je.
 
avatar head
(skeptisch) Huh! Wat jij wil is dat de hele wereld klaar staat voor je en voldoet aan al je wensen!
 
avatar head
Lois ik — Lois ik —
Hij stopt wanneer Lois de deur opent en binnenkomt. Ze slaat de deur achter zich dicht en kijkt boos naar Julie, maar dan ziet ze plotseling Young Man door het raam naar binnen kijken.
 
avatar head
(vol afgrijzen) Mr. Calkins!
 
avatar head
(verrast) Ik dacht dat je zei dat je een soort roze wit gewaad droeg?
Met een wanhopige blik in haar ogen slaakt Lois een kreet, gooit haar handen op en zakt ze vol overgave ineen.
 
avatar head
(zeer gealarmeerd) Goede genade! Ze viel flauw! Ik ga meteen naar binnen.
Julie's ogen vallen op de handdoek die uit Lois's handen zijn geglipt.
 
avatar head
In dat geval ga ik er meteen uit.
Ze zet haar beide handen op de rand van het bad om zich er uit te tillen. Geroezemoes en gemompel vanuit het publiek. Ingehouden adem. Een donkere nacht valt over het podium.
GORDIJNEN SLUITEN